پیش نیاز های یادگیری برنامه نویسی | از کجا شروع کنیم؟

چقدر با برنامه نویسی آشنا هستی؟

در اولین قدم باید بدونی که برنامه نویسی چیست؟ در این ‌صورت بهتر میتونی برای تهیه پیش نیازهای یادگیری برنامه نویسی اقدام کنید. یادت باشه که برنامه نویسی روش حل مسئله به زبان ریاضی برای کامپیوترها هست. در واقع قراره تا به زبان قابل فهم کامپیوتر دستورالعمل تعریف کنید.

برای برنامه نویسی باید با زبان‌های برنامه نویسی آشنا باشید. زبان‌های برنامه نویسی هم یه سری کد هستند که نزدیک به دنیای باینری (صفر و یک) کامپیوتر طراحی شدند. حالا هر چه این زبان به دنیای باینری نزدیک‌تر باشه، کار کردن باهاش سخت‌تر ولی ارتباطش با کامپیوتر بهتره. اصطلاحاً زبان سطح پایین‌تری هست. ولی هر چه زبان برنامه نویسی به دنیای ما انسان‌ها نزدیک‌تر باشه، تبدیل به زبان سطح بالاتری می‌شه و روش کد نویسی با یه همچین زبان‌هایی ساده‌تر هست. اما همین زبان‌های سطح بالا باید یه مرحله تبدیل شدن به زبان سطح ماشین رو سپری کنند. زبان‌ها مثل پایتون (Python)، PHP و یا جاوا (Java) سطح بالا و زبان‌ها مثل اسمبلی سطح پایین هستند.

برای ‌اینکه برنامه نویس بشی به چی نیاز داری؟

برای آغاز برنامه نویسی هم باید ابزار مناسب رو در اختیار داشته باشی و هم توانایی‌های کافی رو کسب کنید. تهیه ابزار مثل کامپیوتر و یا تبلت و لب‌تاپ خیلی سخت نیست. اما چالش اصلی کسب مهارت‌ها و توانایی‌های مقدماتی برنامه نویسی هست. در واقع پیش نیاز برنامه نویسی رسیدن به یک آمادگی ذهنی هست تا قادر باشی که مفاهیم نسبتاً غریب و تا حدودی گیج ‌کننده و البته خیلی زیاد برنامه نویسی رو راحت یاد بگیری و هر چه سریع‌تر در این مسیر پیشرفت کنید. درکل اگه پیش نیاز برنامه نویسی رو نداشته باشی، مسیر یادگیری حتی ساده‌ترین زبان‌ها هم خیلی سخت و گنگ میشه. پس بهتره تا رسیدن به این توانایی‌ها رو جدی بگیرید.

آیا به برنامه نویسی علاقه داری؟

علاقه و آمادگی ذهنی اولین و البته مهمترین پیش نیاز برنامه نویسی هست. خیلی جدی و بدون تعارف میگم که بدون علاقه اصلاً در مسیر برنامه نویسی وارد نشو، چون هرگز موفق نخواهی شد. یه برنامه نویس قراره هر بار چیزهایی رو خلق کنه که اصلاً وجود ندارند. قراره تا به زبان ماشین فکر کنه و به زبان همون ماشین کد نویسی کند. قراره با جزئیات ترتیب انجام کارها رو چیدمان کنه تا الگوریتم شکل بگیره. خلاصه هر برنامه نویس قراره تا قلب دنیای باینری کامپیوترها وارد بشه و گاهی ممکنه برای حل یه مشکل ساعت‌ها و حتی روزها فکر کنه. آیا مطمئن هستی که چنین آمادگی ذهنی رو داری؟ و یا از نظر روحی میتونی داخل همچین دنیای غریبی وارد بشی و به زبان کامپیوترها فکر کنی و صحبت کنید؟ خلاصه اگه به برنامه نویسی علاقه داری، برای ورود به این حوزه آماده باش. در غیر این ‌صورت بهتره که مهارت‌های دیگه‌ای رو یاد بگیرید.

الگوریتم نویسی در یادگیری برنامه نویسی

هر برنامه نویس در هر زبانی و برای هر نوع فعالیتی باید توانایی خلق و یا تحلیل الگوریتم‌ها رو داشته باشه. اما این الگوریتم چیست؟ و چرا یادگیری یا فهم الگوریتم، پیش نیاز برنامه نویسی هست؟

الگوریتم به دنباله‌ای محدود از دستورالعمل‌های کاملاً تعریف ‌شده میگن که معمولاً برای حل یه سری مسائل خاص و یا انجام یه سری محاسبات کارایی دارد. به ‌طور کلی برای تعریف محاسبات و یا پردازش داده‌ها و حتی استدلال‌های خودکار باید از الگوریتم استفاده کنید. به این شکل که ترتیب انجام کارهای خودکار رو در یک تعریف به ‌هم ‌پیوسته و ترتیبی از کارهای کوچکتر کنار هم قرار بدهید. در نهایت هر الگوریتم برای انجام یک وظیفه بزرگتر شکل میگیره. برنامه نویسی بر پایه همین الگوریتم‌ها هست. یعنی اول باید بتونی الگوریتم کاری که قراره انجام بشه رو طراحی کنی تا از اون برای برنامه نویسی خودت استفاده کنید.

باید کاملا جدی زبان انگلیسی بلد باشی

بدون آگاهی کافی از زبان انگلیسی اصلا وارد دنیای برنامه نویسی نشو. اگه هم وارد شدی، حتماً برای تقویت زبان خودت کار کن. به هزار دلیل باید سطح زبان خوبی داشته باشید. اول اینکه تمام زبان‌های برنامه نویسی با کدها و اصطلاحات انگلیسی نوشته شدند. بعد اینکه داکیومنت تمام این زبان‌ها به انگلیسی هست و خیلی نمیتونی به منابع آموزش فارسی اکتفا کنید. از طرفی برنامه نویسی یه مهارت به‌روز هست و هر لحظه در حال تغییر و تحول گسترش پیدا میکند. شاید بتونی مفاهیم پایه رو از طریق منابع فارسی یاد بگیری، اما قطعاً برای اطلاعات به‌روز و جزئیات هر زبان باید منابع انگلیسی رو با دقت بخونید. اما بخش سخت ماجرا فهمیدن متن‌های انگلیسی برای آموزش تخصصی زبان‌های برنامه نویسی هست. اگه فکر میکنی با ترجمه آنلاین مشکل رو حل میکنی، باز هم سخت در اشتباه هستید. چون باید با اصطلاحات آشنا باشی و بتونی متن‌های تخصصی و اطلاعات فنی و کاربردی و حتی آموزش در برنامه نویسی رو بخونی و کامل درک کنید.

زبان انگلیسی و پیش ‌زمینه پروژه های بین المللی

اگه به‌ اندازه کافی به زبان انگلیسی تخصصی برنامه نویسی مسلط باشی، حتی این فرصت رو داری که با برنامه نویس‌های حرفه‌ای در سراسر دنیا مکاتبه کنی و در افزایش مهارت‌های به‌روز خودت دست ‌به ‌کار باشید. از طرفی یه برنامه نویس با تسلط خوب به زبان انگلیسی میتونه نظر مساعد کارفرماهای بین‌المللی رو جلب کنه و پروژه‌های بزرگ با دستمزد دلاری انجام بده. یادت باشه که زبان کد نویسی برای همه برنامه نویس‌ها در همه جای دنیا یکسان هست. پس وقتی تو هم با همون ابزار خارجی‌ها کار میکنی، پس چرا نتونی از پروژه‌های بین‌المللی رو در اختیار داشته باشی؟

البته پیش نیاز برنامه نویسی، مهارت کافی در زبان تخصصی هست. یعنی نیازی نیست تا انگلیسی رو کامل بلد باشی و اصطلاحاً مثل بلبل خارجکی حرف بزنید. فقط کافیه بدون چالش متن‌های تخصصی رو درک کنی و بتونی با برنامه نویس‌های بین‌المللی مکاتبه کنید.

دانش کافی در ریاضی داشته باشید

ریاضی از پیش نیازهای یادگیری برنامه نویسی هست. البته نه اینکه هر برنامه نویس باید ریاضیدان کارکشته باشه و سر از موضوعات مثل انتگرال و یا دیفرانسیل دربیاره، بلکه باید در حد منطق دودویی (منطق بولی) و تا حدودی از ریاضیات احتمال سررشته داشته باشه. ریاضی علم خیلی بزرگیه و منطق دودویی بخشی از علوم ریاضی رو شکل داده، اما به ‌هر حال آنچه از ریاضیات می‌شناسیم، براساس منطق ده دهی هست و یه برنامه نویس باید بتونه تمام این دنیای ریاضی رو با اعداد دودویی تحلیل کنه. از طرفی برای نوشتن الگوریتم‌ها با شرط‌های تودرتو که ماجرای کد نویسی رو خیلی سخت و پیچیده می‌کنه، درک مفاهیم ریاضی کاملاً کاربردی و مفید هست. خلاصه اگه قراره تا خیلی جدی وارد دنیای برنامه نویسی بشی و قصد داری تا به یک برنامه نویس شش‌دانگ تبدیل بشی، لازمه که حداقل دانش کافی از ریاضی دودویی داشته باشید.

آشنایی کامل با محیط کامپیوتر

کارهای پایه کامپیوتری رو همه بلد هستند. اما در این دنیای کامپیوتری ابزارها و فضاهای خیلی زیاد و خاص وجود داره. از مهارت‌های پایه ADSL تا مفاهیم شبکه، ابزارهای کنترلی، تحلیل داده و خیلی چیزهای دیگه داخل هر کامپیوتری هست. وقتی قراره تا برنامه‌ها رو داخل کامپیوتر بنویسی، مهمه که سیر تا پیاز ابزارت رو بشناسید. واقعاً چطور ممکنه که یه نفر بدون دانش جامع از کامپیوتر وارد دنیای برنامه نویسی بشه؟ این‌ موضوع آنقدر مهمه که کار با کامپیوتر رو باید مقدمه ترتیب یادگیری برنامه نویسی معرفی کنیم.

آشنایی کامل با اینترنت

کار با اینترنت از اصلی‌ترین پیش نیازهای یادگیری برنامه نویسی هست. به عنوان یه برنامه نویس حرفه‌ای هر روز و برای خیلی کارها باید در اینترنت جستجو کنی و بدونی که این محیط چه شکلی کار میکنه. از طرفی یه بخش بزرگی از کد نویسی‌ها برای طراحی وب‌سایت ها و یا اپلیکیشن‌های اینترنتی هست و قطعاً لازمه تا از قبل اطلاعات کافی از اینترنت داشته باشید. با بهره‌مندی مناسب از اینترنت می‌تونی:

• از تمام اطلاعات روز دنیا درباره مطالب علمی حوزه برنامه نویسی مطلع باشی.
• میتونی در سایت‌های بزرگی مثل یوتیوب و یا آپارات فایل‌های آموزشی جدید برنامه نویسی رو جستجو کنید.
• میتونی از یه سری ابزارها و یا ربات‌ها برای پرسش‌ و پاسخ و یادگیری مفاهیم جدید برنامه نویسی استفاده کنید.
• میتونی برای دانلود نرم‌افزارهای کاربردی و به‌ روز استفاده کنی تا در برنامه نویسی هر چه قوی‌تر باشید.

روی مهارت‌های تایپ خودت کار کن

فرض کن یه برنامه نویس حرفه‌ای شدی و حالا قراره تا یه پروژه بزرگ رو کد نویسی کنید. به ‌همین سادگی لازمه تا هزاران خط دستور رو کد نویسی کنید. حتی کوچکترین برنامه‌ها ممکنه تا صدها خط کد نویسی داشته باشند و این وسط ممکنه بارها و بارها نیاز باشه تا خطی رو حذف، اصلاح و یا ویرایش کنید. خلاصه لازمه تا حسابی پشت کامپیوتر کدهای مختلف زبان‌های برنامه نویسی رو تایپ کنید. آیا فکر نمی‌کنی که لازمه تا مهارت کافی در تایپ ۱۰ انگشتی داشته باشید؟ از طرفی تمام کد نویسی‌ها به زبان انگلیسی هست و برنامه نویس‌ها باید موقعیت حروف انگلیسی در کیبوردهای حرفه‌ای رو بشناسند.

یادگیری ساختمان داده

ساختمان داده (Data Structure) پایه علوم کامپیوتری هست. اما قرار نیست تا این مطالب پایه رو در مباحث پیشرفته مثل برنامه نویسی یاد بگیرید. اطلاع از ساختمان داده پیش نیاز برنامه نویسی هست. شما که قصد داری تا در برنامه نویسی وارد بشی، لازمه تا از قبلش روی ساختمان داده کار کنید. در واقع مهمه بدونی که آرایه (Array)، صف (Queue)، درخت (Tree)، گراف (Graph) و خیلی از مفاهیم دیگه در ساختمان داده‌های رایانه‌ای چی هست و چه کاربردی دارند؟ در کد نویسی قراره تا با همین داده‌ها کار کنی و مهمه که قبل ‌از آغاز حرفه‌ای آموزش به ‌طور کامل از ساختمان داده مطلع باشید.

درک مسأله و قدرت تجزیه ‌و تحلیل

برنامه نویسی بدون قدرت درک مسأله و تجزیه ‌و تحلیل فرآیندها غیرممکنه. برنامه نویسی چالش روبه‌رو شدن با مسائل پیچیده و حل نشده‌ هست. اینکه بتونی شرایط پیش روی پروژه رو به ‌درستی تحلیل کنی و قادر باشی تا با توجه به شرایط الگوریتم مورد نیاز پروژه رو طراحی کنید.

بدون قدرت تجزیه ‌و تحلیل و درک مسئله، تهیه الگوریتم و درکل برنامه نویسی خیلی سخت و عملاً غیرممکنه. واقعاً چطور قراره که برنامه مسئله‌ای رو بنویسی که قدرت درک اون رو نداری و حتی نمی‌تونی حلش کنید؟ البته قدرت درک مسئله یه چالش اکتسابی هست و شاید در اوایل برنامه نویسی از چنین مهارتی در سطح کاملاً حرفه‌ای برخوردار نباشید. اما وقتی وارد محیط جدی برنامه نویسی شدی، قدم به قدم باید روی این مهارت کار کنی تا هر چه بهتر و سریع‌تر شرایط رو تحلیل کنی و دنبال راهکار باشید.

یادت باشه که مهارت حل مسئله از جمله مهارت‌های نرم هست که کاملاً وابسته به توانمندی شخصی شکل میگیره. یعنی چیزی نیست که مثل مهارت‌های سخت از طریق آموزش و تحصیل یاد بگیرید. اما می‌تونید با تمرین کردن و ماندن در فضای جدی کار روی ذهن‌ خودتان کار کنید تا حسابی در تحلیل و حل مسئله قدرتمند بشه.

ابزارهای پیش نیاز برنامه نویسی

کسب مهارت‌ها در کنار تهیه ابزارها کنار هم مقدمه آموزش و یادگیری برنامه نویسی رو کامل می‌کنند. به عنوان یه برنامه نویس حرفه‌ای لازمه تا حداقل ابزارهای کافی کارِت رو تهیه کنید. این ابزارها از پیش نیازهای یادگیری برنامه نویسی به قرار زیر هست:

کامپیوتر با سخت‌افزار خوب و سیستم ‌عامل به‌روز

کامپیوتر بدیهی‌ترین ابزار شما در برنامه نویسی هست. چون قراره داخل محیط کامپیوتر الگوریتم‌ها رو نوشته، کامپایل کنید و در نهایت اجرا کنید.

اینترنت پرسرعت

اگه برنامه نویس تحت وب هستی، بهره‌مندی از اینترنت پرسرعت الزامیه. اگه برای دیگر فضاها برنامه نویسی میکنی که لزوماً محیط تحت وب نیستند، باز هم لازمه تا به اینترنت دسترسی داشته باشید. چون همیشه این احتمال وجود داره که برنامه نویس‌ها وسط کار با یه سری چالش‌ها، شرایط، ابزارها و نکات روبرو بشوند و باید اطلاعات کافی رو از همین اینترنت پیدا کنند. از طرفی در اینترنت میتونی برای دانلود خیلی از نرم‌افزارهای کاربردی اقدام کنید.

ویرایشگر متن

برنامه نویس‌ها از ویرایشگر متن برای ساده شدن مسیر کد نویسی استفاده می‌کنند. البته سیستم‌های عامل کامپیوتر همگی یه ویرایشگر متن استاندارد دارند. مثلاً Note pad که ویرایشگر متن سیستم عامل ویندوز هست.

IDE برای کامپایلر کردن برنامه

IDE یک محیط نرم‌افزاری برای کد نویسی حرفه‌ای هست. این کلمه مخفف عبارت Integrated Development Environment است که با عنوان محیط یکپارچه توسعه نرم‌افزار می‌شناسیم.

کار با IDE برای برنامه نویس‌های حرفه‌ای لازمه، چون میتونن از امکانات IDE برای کامپایلر کردن، تست کردن، دیباگ کردن کد و حتی راهنمایی اصول کد نویسی استفاده کنند. IDE های زیادی برای خلق محیط یکپارچه برنامه نویسی طراحی‌ شده. بهترین IDE برنامه نویسی در زبان‌های گوناگون متفاوته. مثل Sublime Text که محیط یکپارچه و خیلی‌ خوب برای طراحی وب و زبان‌های C++ و Python هست تا محیط Xcode که انحصاراً به ‌عنوان IDE تخصصی شرکت Apple معرفی شده.

منبع آموزشی خوب و جامع

حالا که پیش نیازهای یادگیری برنامه نویسی رو تمام ‌و کمال تهیه کردی و مهارت‌های لازم رو میدونی، وقت آن شده تا وارد دنیای بزرگ برنامه نویسی بشوید. البته بهتره تا در همین قدم اول با اهل فن مشورت کنی تا یادگیری رو از یه زبان کاربردی، ساده و در عین ‌حال قدرتمند آغاز کنید. در اولین قدم بهتره بدونی که قراره در کدوم حوزه از برنامه‌نویسی فعالیت کنی و تا آخرش بروید. ولی برای یادگیری به منابع آموزش خوب، جامع و البته هدفمند و کاربردی نیاز دارید. منابع آموزش باعث می‌شه تا در یادگیری دچار اشتباه نشی و مسیرها رو اشتباه نری و خیلی زودتر از تجربه‌های چند ساله و روش‌های آزمون و خطا مطالب رو یاد بگیرید. یادت باشه که برنامه نویسی یه مهارت به‌روز هست و همیشه باید آپدیت باشی. سن بازنشستگی برنامه نویسی فقط یه عدد هست و تا هر سنی می‌تونی کد نویسی کنید. برای رسیدن به منابع آموزش جامع و هدفمند میتونی روی گاتاکد حساب کنی. در گاتاکد دوره‌های جامع آموزش برنامه نویسی از تمام فضاهای این حوزه رو تدارک دیدیم تا بدون دغدغه در هر مسیری که بخوای وارد بشی و قدرتمند جلو بروید.

سؤالات متداول پیش نیازهای یادگیری برنامه نویسی

تفاوت کامپایلر با IDE چیه؟

IDE محیط بهینه شده و کاملاً یکپارچه برای ایجاد برنامه هست و جهت خطایابی و ابزارهای تست کارایی داره. البته بهترین IDE ها دارای کامپایلر داخلی هستند؛ اما کامپایلر نوعی ابزار نرم‌افزاری برای ترجمه زبان انسان به زبان ماشین هست. تمام برنامه‌ها پس ‌از نوشته شدن باید کامپایل بشن.

سیستم‌عامل ایده‌آل برای آغاز برنامه نویسی چیه؟

سیستم‌عامل مناسب بستگی به نوع کامپیوتر شما داره. اگه از مایکروسافت استفاده می‌کنی، ویندوز ۱۰ بهترینه و اگه از لینوکس استفاده می‌کنی، سیستم‌عامل اویونتو مناسب هست. در سیستم‌های اپل هم بهتره از سیستم عامل Macos استفاده کنی.

بهترین ربات پرسش‌وپاسخ سوالات کد نویسی چیه؟

اگه در طول برنامه نویسی به مشکل خوردی و سوال داری، می‌تونی از وب‌سایت های پرسش‌وپاسخ مثل Stackoverflow و یا Quera و حتی Reddit برای پاسخ به سوالاتت استفاده کنی.